داستان فولکلوری کردی «مریه‌می زه‌رد و سووری» به روایت روانشاد توران خانم فرهنگی

مريةميَ زةرد و سووريَ

(ضيرؤكيَكي كوردي‌ية بة زاراوةي ئةردةلآني (زاراوؤكي سنةيي

:لة طيَرَانةوةي

رةوانشاد تووران خانمي فةرهةنطي‌

كاريَك لة دوكتؤر سؤران كوردستاني


سؤران كوردستاني تؤماري كردووة

دةقاودةق بة ئاوبيَي كوردي نووسيويةتةوة

ثيَشةكي و ثةراويَز و فةرهةنطؤكي بؤ داناوة

لةباري زمانناسي‌ية‌وة ليَي كؤلَيوةتةوة


بة ناو خواي طةورة

يةكيَ بوو، يةكيَ نةو؛

لة خوا طةورةتر كةس نةو؛

كؤسة مرد، كةفةن نةو؛

كةفةن لة كاشان بوو؛

كاشان ريَيةبةنان بوو؛

طاسوور مةلةوان بوو؛

ثارض و بيَلَ لة ئةسثةهان بوو؛

هةلَيان طرت، جيَطة نةو؛

دايان نيا، ريَطة نةو؛

نيايانة تاقةو، ضاوي ضووة زاقةو ..

ئةم حةكايةتة شيرينة، دةنكيَكة لةو ليزطة ضيرؤكة كوردي‌ية وا بة زاراوؤكي دلَنشيني سنةيي لة زوانيي دايك و داثيرمةوة بيستوومة و وةك يادطاريَ لةو دوو خؤشةويستةم، لة رووي ئةمةطناسي‌يةوة ثارَاستوومة و كردوومة بة هةوداييَكي ئاوريشميني ثيَوةندي‌دةري خؤم بة زواني رةسةن و شيريني دايكيمةوة.

ئةمة لة روانطةي خؤمةوة، بةلآم بيَجطة لةمانةش، هؤييَكي‌تر بووةتة هاندةرم لة ريَي كؤما كردن و نووسينةوة و تؤذينةوةي ئةم ضيرؤكانةدا. ئةوةش ئةمةية كة وةك دةقيَكي رةسةن و بةنرخي ئةدةبي‌ فؤلكلؤري‌ ضاوم ليَكردووة و ئةوا بةم جؤرة نووسيومةتةوة بؤ ئةوة كة بثاريَزريَن و لة دةشتي كاكي بة كاكيي ويَذةي خؤمالَي و ئةدةبي سةرزاررةكي و رةسةني كوردةواريدا، لةمة زياتر بة دةم طةردةلوولي رؤذطارةوة شةن و كةويان ثيَ نةكريَ و نةكةونة بةر رةشةباي فةرامؤشي‌يةوة.

ضيرؤكي مريةميَ زةرد و سووريَ، يةكيَ لةو حةكايةتانةية وا لة زواني دايكم خواليَخؤشبوو تووران خانمي فةرهةنطي‌يةوة بة طويَم ئاشنا بووة و ئةويش لة شيَخ زادة شنيَ خانمي دايكي‌يةوة بيستووية كة طةورة ذنيَكي فرةزاني خويَندةواري دلَثاكي خؤشرَةفتاري زمانثاراوي سنةيي بووة و طةليَ ضيرؤك و راز و بةسةرهات و ثةند و قسةي خؤش و مةتةلَي زانيوة و بيَطومان سينةي طةنجينةييَك بووة لة طةواهيراتي نايابي ويَذة و فةرهةنطي خؤمالَيي كوردي .. خوا بة كةرةمي خؤي ليَيان خؤش بيَ و طياني ثاكيان بة رةحمةتي هةرمان شاد بكا.

دةقي ئةم ضيرؤكة لة ضةن بارةوة شاياني سةرنجدان و تيَرَامانة. لة ثيَش هةموو شتيَكدا، دةقيَكي رةسةني زاراوةي ئةردةلآني و زاراوؤكي سنةيي‌ية و طيَرَةرةوة و راوي‌يةكاني جيَي برَوان و ض دايكم و ض نةنكم، هةر دوانيان خةلَك و دانيشتووي ناوضةكةن و ثشتاوثشتيشيان هةر خةلَكي ئةم مةلَبةندة بوونة.

باري دووةم ئةوةية كة ئةمانة لة بنةمالَةييَكي ئةهلي عيلم و فةرهةنطدا سةريان هةلَداوة و هةميشة قسةخؤشي و زمانثاراوي و رةوانبيَذي و جوانبيَذي، ئامياني واتة و وتاريان بووة. بيَطومان داثيرم ضؤني ذنةفتبيَ، هةرواش طيَرَاويةتةوة و هةرتا بيَذي واذةطةلي رةسةن و رستةطةلي خؤمالَييان بة كار هيَناوة. هةر بؤيةش دةقيَكي باوةرَثيَكراو و نموونةييَكي باشن لة شيَوةزواني ئةردةلآني و زاراوؤكي سنةيي و ئيتر شايستةي هةموو جؤرة ليَكؤلَينةةوةي زوانناسي و هةر ضةشنة تويَذكاريي فؤلكلؤرناسانةية.

شاياني زانينة كة شيَوةي كؤكردنةوةي ئةم دةقة و هةروةها دةقةكاني‌تري ئةم كؤما ضيرؤكانة، شيَوةي تؤمار كردني راستةوخؤ بووة لةسةر نةواري كاسيَت كة لة سالَي هةزار و سيَسةد و شةست و سيَي هةتاويدا تؤمارم كردوونةتةوة و هةتا ئيَستا ثاراستوومن.

سيَيةم خالَي طرينط لةم كارةدا، ئةوةية كة دةقي ئاخاوتني كوردي بة شيَوةي كؤني ئةردةلآني و زاري رةسةني سنةيي كةمتر تؤمار كراوةتةوة، بة تايبةت ضيرؤك و مةبةستطةلي فؤلكلؤري؛ ئةويش لة زاري يةكيَكي بةسالآضووي فرةزاناي كوردي‌زاني نوكتةبيَذ كة ئارداويَذيَكي خؤش و راويَذيَكي دلَنشيني هةبووبيَ ..

ضوارةمين مةبةستي شايستةي ليَوردبوونةوة لةم ضيرؤكة، ئةوةية كة دةقي حيكايةتةكةشم بة دلَسؤزي‌ييَكي زؤرةوة ثارَاستووة و بة ئامانةتيَكي فرةوة تؤمارم كردووة و نووسيومةتةوة و لةم ريَطةيةشةوة ضةن تويَذيَكم لة ساماني فةرهةنطي و كةلةثووري نةتةوايةتيي ولآتي كوردةواري زياد كردووة و ضةن دةقيَكم خستووةتة سةر ئةدةبي فؤلكلؤريي تؤماركراو و ثاريَزراوي كوردي.

ثيَنجةمين تايبةتمةنديي ئةم كارة ئةوةية كة بة ثيَي توانا، هاتووم ضةن بيرورَاييَكي تايبةتي خؤمم لةسةر دةقةكة دةربرَيوة و ضةن مةبةستيَكم تيَيدا ديتووةتةوة و وةك ثةراويَز باسم كردوون و سةرةنجام .. وةك شةشةمين خالَي شاياني باس، فةرهةنطيلةشم بؤ ضيرؤكةكة ريَكخستووة و واذةكان و رستةطةلي ناوضةييم دةس نيشان كردووة و بة نيشانةي فؤنةتيك يا دةنط نيطاريي لاتيني و هةروةها بة واتا يا واذةهاوتاكاني شيَوةي كورديي ئةدةبي‌يةوة نووسيومن، هةتا كارةكة زؤرتر بةهرة بطةييَنيَ و فرةتر سوودي هةبيَ ..

سنةيي طوتةني، ئيتر نازانم كارةكةم ضؤن لة ئاو دةر هاتطة؟ هةرضؤني بيَ، دلَنيام بيَ‌هةلَة و ثةلَة نية و كةموكوورَيي هةر هةية. بةلآم لة دةرطانةي خواي خةتاثؤشا سةربةرزم بةوةي كة بة دةروونيَكي ثاكةوة لةم بوارةدا هةنطاوم هةلَيَناوة و ئامانجم خزمةتطوزاريي دلَسؤزانة بووة و هيضي‌تريش ..

ئيتر بة هيواي ثارَاستني هيواكانمان و بة هوميَدي دوارؤذيَكي رووناك بؤ نةتةوةكةمان و بة ئاواتي سةرفرازيي ولآتي خؤشةويستمان ..

خزمةتطوزاري فةرهةنط و ئةدةبي كوردي

سؤران كوردستاني

جؤزةرداني هةزار و سيَسةد و حةفتا و شةشي هةتاوي

بة ناو خواي طةورة

دةقي ضيرؤكي مريةميَ زةرد و سووريَ (1)

كةنيشكيَك ئةويَ لة ديَهاتا، ئةم كةنيشكة هةلَةسيَ لةتةك كةنيشكطةل ئةرَويَ بؤ طياي كيَفطةل (2). ئةضن بؤ طيا و ئةكةفنة ناو سةحرا. ئةرَويَ ئةرَويَ، هةر يةكيَكيان ئةرَويَ بة لايكا. ئيَذن با بزانين كاممان طياي فرةتر تيَريَتةو. دةسيان لة يةك ئةبرَطيَ. دةسيان لة يةكتر ئةبرَطيَت و بةلَيَ كةنيشكطةل هةر دانيَكيان بة لايكا ئةرَويَ. مريةميَ زةرد و سووريَش بةو لا ئةرَويَ. بةو لا ئةرَويَت و خولاسة دوور ئةكةفنةو لة يةك. ئةوان هةرضيَ ئةطةرَن مريةميَ زةرد و سووريَ ثةيا ناكةن. ئةرَؤنة مالَةو. دايكي ئيَذيَ: كوا كةنيشكةكةم؟ ئيَذن: وةلآ نازانين، ضووطين بؤ طيا و كةنيشكةكةت لة ئيَمة طوم بووطة و دةسمان لة يةك برَياطة و ئيسة ئيَمة نازانين ضة بكةين. دايكيضي نارَةحةت ئةويَ و ئيتر خؤكوشتن و خؤبرَين و ئةمانة ..

ئيسة لة مريةميَ زةرد و سووريَ بذنةوينةو، هةر ئةرَويَ هةر ئةرَويَ، ئةوينيَ كةنيشكةكان نةماطن. ئةطةييَتة بياوانيَ. لةم بياوانة تواشا ئةكا .. ضة ئةمة قةلآضةييَك ديارة (3). ئةرَويَت، ئةرَويَت، ئيتر برسي ئةويَ، هيلاك ئةويَ، ئةدا لة درطاي قةلآضةكة. دةس ئةنيَ بة درطاي قةلآضةكة و ضة .. ئةي!! درطاي قةلآضةكة ئةكرطيَتةو. درطاي قةلآضة ئةكرطيَتةو، ئةرَويَتة مالَةو. ئةرَويَتة مالَةو، دائةنيشيَت و وةختيَ تواشا ئةكا ضة ئةمةها مردطيَ لة ناو ئةم مالآ داكيَشياطة. ثياطيَ، كورَيَ جاهيَلَة، مردطة و تواو ئازاي ئةنامي طشتي دةرزي‌ئاذن كرياطة. ئةو وةختة، كتيَويَكيش ها لة ذوور سةريةو، نووسياطة. ئةميش خوةنةوار ئةويَ. نووسياطة: ئةي مريةميَ زةرد و سووريَ! ئةشيَ تؤ بيتة بان سةر ئةم كورَة و لةودوا دانة دانة لةم دؤعاطةلة بخويَنيت و طرَؤذيَ دانةيك لةم دةرزيطةلة دةربيَري لةم جةنازة و لة ئاخرةو ئةم جةنازة زينط ئةويَتةو. ئةشيَ تو شوو بكةيت بةمة و ضارةت بؤ ئةمة نووسياطة و ئةشيَ بيتة ذن ئةم ثياطة (4). ئةويض هيضيَكي بؤ ناكرطيَ، ئيَذيَ: خاس، تازة ئةمة كارة و كرياطة و ضارة‌لابودم و ئةشيَ هةر بيَتة دي.

بةلَيَ ئةرَويَتة حمام و تواشا ئةكا ئةسثاو حمام و هةرضيَ ضتة لة ناو ئةم قةلآضا هةس، طشتي حازر و ئامادة. ئةرويَتة حمام و حمام لةميشي‌ييَك ئةكا و دةسنويَذيَك ئةطريَ و تيكة نانيَك ئةخوا و ئةرَويَتة بان جانماز و ئةرَويَتة ثشت سةر كورَةكة و دائةنيشيَ. هةر لةبةريَكةو دؤعايك لةم كتيَوة ئةخويَنيَ و دانةي دةرزي دةرتيَريَ. دؤعايك ئةخويَنيَت و دانةي دةرزي دةرتيَريَ. دةرديسةرؤ ثيَ نام، دا ضل رؤذ (5)، طرَؤذيَ دانةي لةم دةرزيطةلة دةرتيَريَ، دانةي دةرزي ئةميَنيَ. دانةي دةرزي ئةميَنيَت و ئيتر ئيَذيَ ئةزاني ضةبكةم؟ با برَؤم خوةم ثاك و ثؤشتة بكةم، جا ئةو وةختة برَؤم دةرزي‌يةكةي ليَ دةربيَرم. با ثياكة ضاو بكاتةو من بةم جؤرة نةوينيَ. هةلَةسيَ ئيَذيَ بيَسة لاوة، جاريَ با ئةزيةت خوةم نةكةم، بضم بؤ بان.

ئا خوا تؤبة، سيَ ضوار دانة دةرزي ئةميَنيَ، ئيَذيَ با ريَزةي بطةرَم، بزانم ئةم قةلآضة كويَنةس وا من هام تيا؟ با بزانم جيَطةيكم ثيةو ديار نية؟ عاجز ئةويَت و ئةرَويَ بؤ بان و هةر ئةطةرَيَ و هةر ئةطةرَيَ و ضاوةضاو ئةكا بة دةوروبةر بانةكا. وةختيَ تواشا ئةكا .. لة ثشت بانةكةو، ئةوينيَ ضة ئةمة قةرةضي هاتطن و ضادريان ليَ داطة و فرة شلؤق و ثلؤقة و قةرةضي‌يةكان هان لة ناو دةوارةكانا (6). ئةميض ئةرَويَتة بةرترةو، لة لض بانةكا تواشا ئةكا و ئيَذيَ: خوا من بيَتاقةتم و ورد ئةمانة ض كةنيشك فرةيكيان هةس (7).. قاويان ليَ بكةم بيَذم دانيَ كةنيشكم بةن ثيَ. ئةوانيض سةر بةرز ئةكةنةو ئيَذن: خانم كارؤ ضةس؟ ئيَذيَ: وةلآ ئةزاني ضة؟ من تةنيا خوةمم (8) و هام لة ناو ئةم قةلآضا و هيضكة نية بة ديارمةو. ئةطةر ئيَوة خاسيكم لةتةكا بكةن، ثوولَتان ثيَ ئةدةم و دانيَ لةم كةنيشطةلـمة بةن ثيَ. ئةوانيض دانيَكيان ئيَذيَ: ئةريَ وةلآ، من كةنيشك فرةم هةس و ئةمةها دانيَكيان بؤ تؤ. سةد تمةن ثوولَيان بؤ ئةخاتة خوارةو. كةنيشك بة طوريَس هةلَئةكيَشيَتة سةر (9). جا قةلآضةكة دةروازةيضي ناويَ قةرةضي‌يةكة بيَتة مالَةو، ضون تةليسم ئةويَ ..

بةلَيَ .. ئةو وةختة كةنيشك بة طوريَس ئةكيَشيَتة سةر و كةنيشك تيَريَت و ئةيكاتة رةفيَق خوةي و دائةنيشن بؤخوةيان و كةنيشكة قةرةضي فزوول و فرةزان ئةويَ و طورَؤذيَ دائةنيشيَ بة ديار ئةمةو تا بزانيَ ضة ئةكا و حةرةكاتي ضؤنة. ضاو ئةورَيَ لة دةسي بزانيَ ضة ئةخويَنيَ و ضة ئةكا و ضلؤن ئةكا. ئيتر بةم جؤرة فيَر دؤعا خوةننةكة ئةويَ (10). بةلَيَ فيَر ئةوي، وةليَ هيضيَ نايذيَ تا ئةو رؤذة وا دانيَ دةرزي ئةميَنيَ.

ئيَذيَ بة كةنيشكة قةرةضي: بيَرةو با مالَ و ضتةكة تةميس كةين و طزط بةين و خوةراكيَ خوةش دروس كةين و شةربةت بطرينةو و هةرضيَ ضتة ئامادة كةين. ئيَذيَ بة كةنيشكة قةرةضي، ئيَذيَ: ئةزاني ضة؟ ئيَذيَ: ضة؟ ئيَذيَ ثيَ: حمامم طةرم كردطة و طةرةكمة بضمة حمام. ئةمةيضة ليباسةكانم دانياطة .. جا ضة ليباسطةليَ .. ليباسطةليَ فاخرة و زةرَيطةليَ قةشةنط. ئيتر بةم جؤرة ئيَذيَ جلةكانم دانياطة و نياطمة سةر حمامةكة و لةودوا بيَراي بيكةمة بةرم و بيَمة دةرةو، داكة ئاغة زينطةو كةينةو. ئةميض ئيَذيَ: دةي خاسة. ئيَذيَ: تويض بيَرة مالَةو، زوو دةسيَ ليفة بدة لة خوةت، جا برَؤرة دةرةو، كار مالَةكة بكة تا من تيَمة دةرةو. جا ئينجا دؤعاكة ئةخويَنم و دةرزي‌يةكة دةرتيَرم. ئيَريَ: خاس ..

كةنيشكة قةرةضي ئةرَويَتة ناو حمام و ثةلة ثةل دةسيَ ليفة ئةدات و طورجوطؤلَ تيَتة دةرةو. ئيتر لة جيَطةي ئةوة وا ليباسةكان خوةي بكاتة بةري، ليباسةكان مريةميَ زةرد و سووريَ ـ يارؤ قةشةنطةكان ـ ئةكاتة بةري (11) و ئةرَويَتة ثشت سةر ئاغةكة و دؤعاكة ئةخويَنيَت و دانة درةرزي‌يةكة دةرتيَريَ (12). ئاغةيض ثذمة ئةدات و ضاو ئةكاتةو (13). ضاو ئةكاتةو باوش ئةكا بة كةنيشكا، ئيَذيَ: خوا مني بة تؤ داطة و تؤي بة من داطة. بةم جؤرة ثياطة ئيَذيَ: بةلَيَ وةلآ، من ضارةم نووسياطة (14) بو كةسيَ وا ئةم دةرزيطةلة دةربيَريَ. وتطيانة مريةميَ زةرد و سووريَ هةس و تةليسمم بة دةس ئةو ئةشكيَ.

ئيتر دائةنيشن بة يةكةو، درطاي قةلآضة ئةكرطيَتةو، تةليسم ئةشكيَ و جا ئيتر بيَرة ديار حةوش و حةوز و فوارة و خوةشي .. ئيسة خانميض بيَذين ها لة ناو حماما. هةر تةمادارة كلَفةتةكة بيَت و قاوي ليَ بكا و كراسةكاني بؤ بيَريَت و لةبةري كات. هةرضيَ ئةويسيَ، هةرضيَ قاو ئةكا، ئةوينيَ هيضكة جواو ناداتةو. ئيَذيَ با بضمة دةرةو بزانم ضةي ثيَ هاتطة؟ نةوا دةرضوويَتةو بؤ مالَ باوكي. تيَتة بةرةو، تواشا ئةكا ليباسة شرَةكاني ها لةسةر حمامةكة و دانرياطة و ليباسة قةشةنطةكان ئةم ديار نية!! ئيَذيَ: ئةي دا و بيَدا .. كةنيشكة قةرةضي كار خوةي كرد. سةر ئةكيَشيَتة دةرةو، ئةوينيَ هةي هةي!! ئةو لة بان تةختةو دانيشطة لةتةك ئاغةيا و خةريكن قسة ئةكةن و قسةيضيان طولَي كردطة. ئيَذيَ: ئةي بةوخةت خوةم .. ئيتر ناضار هيضي نايذيَ. هيضي نايذيَت و كةنيشكةكةيض ئةم قاو ئةكا، ئيَذيَ: دا بيَرة دةرةو! خوا خراوؤ بؤ بكا! ئةمة هاي لة كويَ؟ بيَرة دةرةو نان و ضاييمان بؤ بيَرا!

بةم جؤرة دةسوور ئةدا و ئيتر ئةميض زاتي ناويَ بيَذيَ من ئةمةمة و ئيَذيَ ئةمكوذيَت و ئةمانة .. هيضيَ نايذيَ و ئةزانيَ ئةمة كار خواس و لة دلَ خوةيا ئيَذيَ: خوا طيان! ئةلَبةت ئةمةتة نووسيطة بة ناوضاومةو، قةي ناكا.

لةودوا، بةلَيَ .. دائةنيشيَ و ضةن وةختيَ بةم جؤرة كار ئةكا لةبةر دةس ئةم كةنيشكا و ئةو ئةويَتة خانم و ئةم ئةويَتة كلَفةت لةبةر دةسيا .. تا رؤذطاريَ تيَتة بةرةو ئاغة طةرةكي ئةويَ برَويَ بؤ سةفةر. ئيَذيَ: دا بيَن بزانم! ضةتان طةرةكة؟ بيَذن تا سةروسةوقاتتان بؤ بيَرمةو. كةنيشكة قةرةضي ئيَذيَ: سا خرَخالَم طةرةكة و ضةم طةرةكة و ئةمةم طةرةطة و ئةوةم طةرةكة .. ئةثرسيَ لةميض، ئيَذيَ: رؤلَة! تؤ ضةت طةرةكة بيَرمةو بؤت؟ ئيَذيَ: وةلآ من دانيَ كوضك بمرة و بتؤقةم طةرةكة (15) بيَريتةو بؤم. ئيَذيَ: جا رؤلَة! كوضك بمرة و بتؤقة بة كار ضة ئةخوا؟ تؤ ئةوةتة بؤ ضةس؟ ئةم كوضكة بة دةرد ضةت ئةخوا؟ ئيَذيَ: وةلآ طةرةكمة. ئيَذيَ: خاسة بيَذة بزانم طةرةكتة ضةي ثيَ بكةي؟ ئيَذيَ: ئيتر من ئةوةمة طةرةكة. ئيَذي: دةي خاسة ..

ئاغة ئةرَويَ بؤ سةفةر و ئةميض ئيتر هةر ناياتة رووي كةنيشكةكة بيَذيَ تؤ بؤضة واتة كرد لة تةكما (16).. هيضيَ، خولاسة هةر كار خوةي ئةكا لةبةر دةسيا و ئيتر بياوان ئةويَ و ناتانيَ برَويَتةو. سةري ليَ دةرناضيَت و ئاغةيض ئةدا ليَ ئةرَويَت. ئةمانيض بةيةكةو دائةنيشن و زينطي ئةكةن و كةنيشكة قةرةضي فرماني ثيَ ئةكا و ئيسة ئةمة ليباس قةرضي‌يانةكة ـ كراس جاوط و ضتةكة ـ ها لةبةريا.

ئاغةيض سا مانطيَكي ثيَ ئةضيَ يا هةرضةنيَ، ئةضيَ سةروسةوقاتةكة ئةسيَنيَ و ئةرَويَتة بان دووكانيَ، ئةثرسيَ: كيَ كوضك بمرة و بتؤقة ئةفرؤشيَ؟ ئيَذن: فلآنة مووسايي هةسي (17). ئةويض ئةرَويَ بؤ لاي مووسايي‌يةكة و ئيَذيَ: تؤ كوضك بمرة و بتؤقةت هةس؟ ئيَذيَ: هةسم. ئيَذيَ: ئاغة! ئيَذيَ: بةلَيَ. ئيَذيَ: هةركةسيَ ئةم كوضكة بسيَنيَ، هةم فرة ئةزانيَ داستانيَ ها بة لايةو، سةرطوزةشتيَكي هةس، هةم عاقلَيضة ئةو كةسة، جا ئةزاني ضة بكة؟ ئةم كوضك بمرة و بتؤقة ئةوةيتةو ئةيةيتة دةس ئةو كةسة. لةودوا طويَضكة بة، خوةتي ليَ داطرة، بزانة ضة ئيَذيَ و قسةي ضةس تةك كوضكةكا؟ جا ئةويني لة ئاخرةو ئيَذيَ كوضك بمرة و بتؤقة! يا من بتؤقم يا تؤ بتؤقة! ئةطةر نةيطري و لةثشتةو باوشي ثيا نةكةي، طورج شةق ئةوات و ئةويَتة دوو كوتةو. ئةطةر ئةو بطري، كوضكةكة شةق ئةوات. ئةمة ئةم كوضكة داستاني ئةمةسة. ئةميض ئيَذيَ: دةي خاس. بةم جؤرة مووسايي ورياي ئةكاتةو. ئةويض كوضكي ثيَ ئةدات و كوضك هةلَئةطريَت و تيَريَتيةو تيَتةو.

لةو لايضةو بذنةوينةو، خانم و كارةكةر خوةشي خوةشي ئةضنة بةرةوثيري ئاغة و بةم جؤرة ئاغة ئةطةييَتة بةرةو، سةروسةوقاتةكة (18) ئةدا بة كةنيشكة قةرةضي و ئةميض ئةرَويَتة بةرةوثيري (19) و ئيَذيَ: ئاغة! دةي كوضكةكةي منةو هاوردةو؟ ئيَذيَ: ئةريَ وةلآ، هاوردم و ئةوةها. كوضكةكةي ثيَ ئةدات و ئةميض ئيَذيَ: دةي خاسة، دةسؤ خوةش بيَ! .. بةلَيَ كوضكي ليَ ئةسيَنيَ و ئةوانيض ئةرَؤنة مالَةو. دائةنيشن بة كةنين و زةقين خوةيانةو خةريك ئةون.

نيمةرَؤ ئةويَت، ئةوان نةخةفن. يارؤ كةنيشكة قةرةضي ثالَ ئةكةفـيَ. ئةميض وا ئةزانيَ ئاغةيضي خةفتطة. يةواشيَ ئةرَويَتة مالَيَ ئةولاطينيان ئةويَت، ليَنة دائةنيشيَ هةرتا دةنطي بةوان نةطةييَ. ئاغةيض ئةرَويَت لة ثشت درطاكةو، لةسةر ثةنجةرةيكةو خوةي دائةطريَت و لة طؤشةيكةو طويَضكة شل ئةكا و ئيسة ئةميض دانيشطة و كوضكةكةي دانياطة لة بةرامبةريةو، ئيَذيَ: ئةي كوضك بمرة و بتؤقة! روذيَ لة رؤذطةل لةتةك كةنيشكطةل ضووطم بو طيا .. جا نازار دايك و باوكيشم بووطم، ئيتر لةتةك كةنيشكطةلا بةيةكةو هاتطين و كةفتطينة بياوان و بةم جؤرة و بةو جؤرة طوم بووطين و لةودوا من لة كةنيشكةكان برَياطم و هاتطم و دةسم نياطة دةروازةي ئةم قةلآضة و هاتطمة مالَةو. وةختيَ تواشام كردطة لةم قةلآضا مةيتيَ داكيَشياطة و مةيتةكة تواو ئازاي ئةنامي دةرزي‌ئاذن بووطة. لةو دوا من خوةنةوار بووطم و كتيَوةكةم خوةندطة. وةختيَ تواشام كردطة، نووسيطية ئةشيَ هةر دؤعاييَ بخويَني، دانيَ لةم دةرزيطةلة دةربيَري. ئيسة منيض هةر بةم جؤرمة كردطة و لة ئاخرةو دوو سيَ دةرزي ماطة، ضووطمة بان بيَتاقةت بووطم و سةد تمةن ثوولَم داطة و كةنيشكة قةرةضيكم لة ثشت بانةكةو سةندطة و هاوردطمة مالَةو بؤ بيَتاقةتي خوةم و بؤ بةردةس خوةم، بؤ هاورَةفيَقيم .. لةودوا، ئيتر كةنيشكة قةرةضي هات ضةن روَذيَ لةلامة فيَر ئةم كاروبارة بوو. لة ئاخرةو دانيَ لة دةرزي‌يةكة ما، ضووم بؤ حمام و ئةوم برد ليفةم ليَدا و وتم تؤ زوو برَؤرة دةرةو، شةربةت و ضتم كردة ئاو و نةهارم دورس كرد و ضاييم دةم كرد هةتا بيَمة دةرةو بؤ لاي ئاغة .. جا ئةو بةر لة من هاتة دةرةو، ليباسة شرَةكاني دانيا بؤ من و ليباسة تازةكان مني كردة بةري و ئةو ضووة لاي مةيتةكة و دةرزي‌يةكةي دةراورد و شاوشوكر بوون و ئيسة ئةو بووطة خانم و من بووطمةسة كلَفةت. ئةي كوضك بمرة و بتؤقة! ئةمة داستان منة. من ئةونة بةوبةختيم كيَشاطة، ئيتر تاقةتم نةماطة دانيشم كلَفةتي بكةم، يا من بتؤقم يا تؤ بتؤقة! .. دا ئةمة ئيَذيَت، ثياط لة ثشتةو تون تون كةنيشكة ئةطريَ. بة كوضكةكة ئيَذيَ: تؤ بتؤقة! كوضك شاخة ئةكا و لة ناورَاسا ئةويَتة دوو كوتةو.

كاورا هةلَةسيَ ئةرَويَتة دةرةو. ئةرَويَتة دةرةو، يارؤ كةنيشكة قةرةضي تيَريَ و شةقةقنطي ئةكا، سةري ئةتاشيَ (20) و ليباسةكاني ئةكةنيَ ليباسة قةرةضي‌يةكان ئةكاتة بةري و هةرتا خوا قووةتي ثيَ داطة ثالَي ثيةو ئةنيَ و لة درطا ئةيكاتة دةرةو و ئيَذيَ: برَو ئةي روودامالَياطةي بيَ‌بنةضةي قةرةضي‌ية! (21) من هةر ئةموت ئةمة لة كةنيشكة خاسة ناضيَ و كردةوةي خاس نايذيَ (22)، تومةز ئةمة ئةم كةنيشكة خاسة، بةم شيريني‌ و بةم قةشةنطي‌ية، لة ناو ئةم ليباسة قةرةضي‌ية بةم جؤرة طوم بوو، خوةيضي نائةخستة دةرةو ..

لةودوا، ئاغة و مريةميَ زةرد و سووريَ بؤخوةيان دائةنيشن و شاوشوكر ئةونةو بةيةكةو (23). ئيتر منيض هاتمةو، هيضيان ثيَم نةدا ..

دةسيَ طولَ و دةسيَ نةرطس،

مةرطتان نةوينم هةرطساي هةرطس ..

ثةراويَزةكان:

1 بة طشتي لة زواني كورديدا، «زةرد و سوور» يا «زةرد و زؤلَ» بريَتي‌ية لة رةنطاورَةنطي و جواني و بريقة بريق و رةنط‌طةلي شاديهيَنةر. هةروةها كينايةية لة زارؤلَة و مندالَ و نةوجةوان و جةوان، بةتايبةت منالَي جوان‌شيرين و زارَؤي لةبةردلآن و لاوي جوانكيلة. كةوابوو، مريةميَ زةرد و سووريَ يةعني: مريةمي خويَن شيرين و جوانكيلة و نازاري دايك و باوك.

2 طياضنينةوة و كؤكردنةوةي طياي بةهارة، يةكيَكة لة ريَورَةسمة كؤنةكاني كوردةواري. بة ثيَي ئةم دةستوورة ديَرينة كؤمةلآيةتي‌ية، لة بةهاراندا كضاني لاديَ‌نشين كؤ ئةبنةوة و بة طةلةكؤميَ ئةضنة طياضنينةوة و بة بالؤرة ليَدان و طؤراني خويَندن و ضةثلَةليَدان، ريَطاي دةشت و دةر و كيَو و كةذةكان ئةطرنة بةر و بة ثارضة ئاسنيَك كة «طياكةن»ي ثيَ ئةوتريَ، طذوطياي بةهارة كؤدةكةنةوة و ئةمجار بؤ حةسانةوة دادةنيشن و هةر كةسة تؤشةي خؤي ئةكاتةوة و ثيَكةوة نانةكةيان ئةخؤن و لة ثاش ضاي خواردنةوة ديسان هةلَدةستنةوة و كار ئةكةن و ئيتر لة ثاش زةردة‌ثةرَا، ديسان بة طؤراني‌وتن و شادماني ئةطةرَيَنةوة بؤ ئاوايي. لة موكرياندا، كاري ضنينيةوةي هةر جؤرة طياييَك ناويَكي تايبةتي هةية، وةك: ضوونة ئةسثينطان؛ ضوونة كارطان؛ ضوونة ريَواسان؛ ضوونة كةنطران؛ ضوونة كووزةلآن؛ .. هتد.

3 قةلآضة: لة رؤذطاراني ديَريندا قةلآضة خانووبةرة يا عيمارةتيَك بووة كة شوورة و حةسار و ديواريَك بة دةورةيدا ئةكيَشرا بؤ ثارَاستني بةطيَك يا بةطزادةييَك، بة تايبةت كضة بةطزادةييَك يا طةورة كضيَك. ئةمانة لةطةلَ تاقميَك لة هاودةنطان و كارةكةران و كارطيَرَانياندا لة قةلآضةيةكدا دةذيان. ئةم بةطزادة و ئةميرزادانةش زؤرتر لة ذيَذ ضاوةديَري و ثارَاستني باوكيانا بوون و بة شيَوةييَكي سةربةخؤ راياندةبوارد.

4 ئةم ضيرؤكة هةر وةك زؤربةي ضيرؤكةكاني كوردي، بة هةويَني ئةفسانةوة طيرساوةتةوة. ليَرةدا، روالَةتي قةلآضة و دةرطاي داخراوي تةليسم كراوي قةلآضةكة و مردووي دةرزي ئاذنكراوي تةليسم كراو و خويَندني دؤعا و دةركيَشاني دةرزي‌يةكان و زيندوو بوونةوةي مردووة تةليسم كراوةكة و بة طشتي قةلآضةي تةليسماوي، بيضميَكي كؤن و شيَوةييَكي ئوستوورةييمان بؤ دةردةخا.

5 ذمارة ضل: ليَرةدا شاياني سةرنجدانة كة ئةم ذمارةية لة روانطةي ئايينةكاني كؤني رؤذةلآتةوة هةميشة ثيرؤز بووة و هةروةها لة بيروباوةرَي ئيسلاميشدا هةر بة ذمارةييَكي ثيرؤز و بةحورمةت زانراوة. لة سةرضاوةكاني فؤلكلؤري و دةقةكاني ئةدةبي فؤلكلؤريدا، ذمارةطةلي (سيَ)، (حةوت)، (نؤ) و (ضل) بة ثيرؤز ديَنة بةر ضاو و لايةنيَكي ئووستوورةيي‌يان ثيَوة ديارة.

6 ئةم قةرةضي‌يانة كة لة كوردةواريدا بة «دؤم» ناسراون، جيان لةو خيَلَة رةوةندة ئاذةلَدارانة وا طةرميَن و كويَستان ئةكةن و لة هةوارةكاندا رةشمالَ هةلَدةدةن. قةرةضي‌يةكان ئاثوورةييَكن بة رةطةزي تيَكةلآوةوة كة بة دةورةطةرَي ذيان ئةبةنة سةر و هيَنديَ بيروباوةرَ و ريَوشويَني تايبةت بة خؤيانيان هةية. بة ثيَي دةقي ئةم ضيرؤكة، فرؤشتني كضيَك بة سةد تمةن .. كة ديارة لةو رؤذطارةدا ثارةييَكي كةميش نةبووة، هةرضؤنيَ بيَ نيشاندةري كز بووني باري عاتفي و ليَلَ بووني سؤزي دايك و فرزةني‌ية لة ناو ئةم ضينةدا؛ كة لة روانطةي ليَكولَينةوةكاني مةردمناسي‌يةوة شاياني سةرنجدانة.

7 ديسان بة ثيَي دةقي ئةم ضيرؤكة، زؤر بووني مندالَ و بةتايبةت كض لة ناو بنةمالَةكاني قةرةضيدا، جيَي وردبيني و سةرنجدانة.

8 سةرنج بدةنة ئةم مةبةستة: «من تةنيا خؤمم و هام لة ناو ئةم قةلآضا و هيضكة نية بة ديارمةو» كة ئةمةش جيَي ليَوردبوونةوةية و دوور نية هيَما بيَ بؤ باري ذياني كؤمةلآيةتيي ذن لة ميَذووي كوردةواريدا. ئةوة نية ئةلَيَ: «من تةنيا خوةمم»؟ ديارة زؤرجار هاودةم و كارةكةر و وةرطيَرَكةشيان هةبووة، بةلآم سةرنج بدةنة واتا رةمزي‌يةكةي كة ئةلَيَ: «من تةنيا خوةمم». رةنطة مةبةستي لة دةسةلآتي كؤمةلآيةتي بيَ يا هةر ضةشنة واتاييَك نزيك لةم مةبةستة. يا ئةلَيَ: «هام لةم قةلآضا»، كة ئةمةش دوور نية كيناية بيَ لة تةنيايي و بيَ‌دةسةلآتي و طيرخواردني ئافرةتي كورد لة قةلآي طةورةي كؤمةلآيةتيدا؛ هةر ئةو قةلآ و قةلآضةطةلة وا لة ديَرينة رؤذطارانةوة تيَيدا راطيرراوة. يا ئةو مةبةستة كة ئةلَيَ: «هيضكة نية بة ديارمةو». ديارة ئافرةتي وا هاودةم و هاودةنط و خزمةتكار و كةس و كاريشيان هةبووة، بةلآم لةوانةية ئةمة دركاندني ئةو مةبةستة بيَ كة ئافرةتي كورد هةر لة كؤنةوة لة ناو شووشةي قةلآضةطةلي جؤراوجؤري ضينايةتي و كؤمةلآيةتيدا تةنطي ثيَ هةلَضنراوة و طيري خواردووة؛ طةرضي بة روالَةت دةوروبةريشيان ثرَ بووة، بةلآم لة راستيدا هةر «كةس نةبووطة بة دياريانةو» و لة طؤشةنشيني‌ييَكي كؤمةلآيةتي و تةنيايي‌ييَكي فةرهةنطيدا ذياون.

9 بة طوريَس هةلَكيَشاني كضة قةرةضي بيَجطة لة واتا روالَةتي‌يةكةي، دوور نية كيناية و دركاندن و طؤشةييَك بيَ لة جياوازيي هةرة زؤري ضينايةتي لة نيَوان قةرةضي‌يةكان و بةط و بةطزادةكاندا. هةروةها «هةلَكيَشان بة طوريَس» رةنطة نيشانةييَك بيَ بؤ بةرز بوونةوةي باري ضينايةتي لة ريَطةييَكي نائاسايي‌ و نادروستةوة. طاهةس رةمزيَكيش بيَ بؤ دركاندني ئةو مةبةستة كة يةكيَكي نانةجيب و بيَ‌ئةسلَ و نارَةسةن ئةطةر لةناكاو هةلَكيَشريَتة سةرةوة بؤ ذيانيَكي نويَ لة ضينيَكي بةرزتري كؤمةلآيةتي، ئةوا ديارة خؤي طوم ئةكا و هةل بة دةرفةت ئةزانيَ و لة هةر كاتيَكدا كة بؤي دةس بدا، تؤلَةي ضينايةتيي خؤي دةستيَنيَتةوة، جا ض بة رةوا و ض بة نارَةوا؛ ض شايستة بيَ بؤ ئةو بارة تازةية و ض شياوي ئةو ثلةوثايةية نةبيَ.

10 فرةزاني و زيرةكي و ضاوليَبرَين و زوو فيَربووني كضي قةرةضيش ليَرةدا، جيَي سةرنجدانة. ديارة ئةم تايبةتمةندي‌ية جاري وا هةية هيض فرَي بةسةر ضؤنيةتي ذيان و باري ضينايةتي‌يةوة نية و هؤش و زيرةكي و وشياري بةهرةييَكي خوداثيَداوة. هةروةها باري ذيواري دؤمةكان و طةرَيدةيي و ديتني طةليَ جؤرة ذين و ذياني جؤراوجؤريش، لةوانةية كار بكاتة سةر وريايي و وشياريي مندالآن و جةوانان و تازة‌لاواني ئةم تاقمة.

11 ليَرةدا، هةلَدةطريَ ليباس رةمزيَك بيَ لة ثلة و ثايةي كؤمةلآيةتي و باري ضينايةتيي ذياني خانم و كلَفةتةكةي. خانم، واتة: مريةميَ زةرد و سووريَ، جلي ئال و والآ و كووتالَي زةرَي و ليباسطةلي فاخر لة بةر ئةكا و كلَفةتةكةشي، واتة: كةنيشكة دؤمةكة، جلةكاني شرَ و و شثرَيَوة. ئةمة لة لاييَك، لة لاييَكي‌ترةوة مةبةستةكة باري ثاك و خاويَنيي ذياني قةرةضيشمان ثيَ نيشان ئةدا و بؤمان وةدةر دةخا كة ذياني قةرةضي، ذيانيَكة دوور لة ئاو و ئاوةداني و ئةم ضين و جةماعةتة هةميشة لة دةرةوةي ئاوةداني‌يةكانا دةوار هةلَدةدةن و حاشية‌نشيني شارةكانن، و مالَ‌بة‌كؤلَي تايبةتمةندي‌ييَكي بةرضاوي ئةم خيَلَةية و ديارة ئةم ضةشتة ذينة كةمتر ثاك و خاويَني هةلَدةطريَ.

12 ليَرةدا ئةبينين لة كةنيشكة دؤمةكةدا، خسلَةتي ئةمةط‌ نةناسي و بيَوةفايي و نارَاستي و ناثاكيي دةروون، بةسةر خسلَةتي هؤشياري و وريايي و زيرةكيدا زالَ ئةبيَ و لةجيَي ئةو هةموو ضاكي‌ية وا خانمةكةي دةرحةققي كردبووي، بة شيَوةييَك كة رةنطة بؤخؤشي ئاطاي ليَ نةبووبيَ، تؤلَةي ضينايةتيي ليَ دةستيَنيَتةوة و ئةو ئةكا بة كلَفةت و خؤي بة خانم لة قةلَةم ئةدا؛ ئةطينا نة زطي برسي بووة و نة دةستيشي تةنط. ئةيتواني خؤي لة مالَي دنيا بيَ‌نياز بكا، يا بة دةرهيَناني دةرزي‌يةكة و راضلَةكيني ثياوة تةليسم كراوةكة، داواي ئازادي و و رزطاري و مالَ و ساماني ليَ بكا. هةروةها رةفتاري ناشيرين و بيَ‌ئةدةبانة و تيَخورَين و تانة و تةشةر ليَدان بةرامبةر بة خانمة ثيَشووةكةي لةو كاتةدا وا كابرا ئةضيَتة سةفةر، ديسان سةلميَنةري هةر ئةو مةبةستةية.

13 زيندوو بوونةوةي مردوو، جؤريَكة لة ئارةزووي هةرمان بووني ذيان لة لايةن مرؤظةوة كة ئاواتيَكي ديَرين و نةبرَاوةي ئينسانة و مةبةستيَكي ئةفسانةيي‌ية. جا بةشةر نةيتوانيوة ذياني هةتايي و هةرمان بة دةس بيَنيَ، بةلآم ئةم ئارةزووة هةر لة دلَيدا ماوة و وا ديارة هةتا ئادةمزاد بميَنيَ لةم جيهانةدا، هةرطيز داويَني ئةم ضةشنة هيوايةش بةر نادا.

14 باوةرَ بة ضارة‌نووس، بيريَكي فرةديَرينة لة ميَذووي ذياني مرؤظايةتيدا و ئةطةرَيَتةوة بؤ سةردةمي ئايينةكاني زؤر كؤن. ئادةمي هةر لة رؤذطاراني ثيَشينةوة ثيَي وا بووة كة هيَزطةلي ذوورسرووشتي/ مافةوقي تةبيَعي ضارةنووسي بؤ دابين ئةكةن و هةر بؤيةش ئةو هيَزانةي ثةرستيوة و لة ثيَناوياندا قوربانيي داوة و لة كاتي ناتةواني و دةستةوسانيدا دةستةوداويَنيان بووة و بوتي ليَ ساز كردن و ياريدةي ليَ ويستوون. جا كاتيَ ئايينطةلي يةكتاثةرستي و خواناسي لة لايةن خوداي تاكانة و توانا و بيَ‌ياوةرةوة ناردراون بؤ ريَنويَنيي مرؤظـــ، ئةم هيَزة خةيالَي‌يانة بةرة بةرة لةسةر سةفحةي ميَشك و دلَ و دةرووني ئادةمزادةوة شؤردراونةتةوة و باوةرَي يةكتاثةرستي ضةكةرةي داوة و تةرزي داكوتاوة و ثةلوثؤي هاويشتووة و طولَووكي دةركردووة و طةشاوةتةوة.

15 «كوضك بمرة و بتؤقة»ي ضيرؤكي كوردي يا «سةنطي سةبوور»ي حيكاياتي فارسي، رةمزيَكة لة ميَذينةي قسة كردني بةشةر لةطةلَ بوونةوةران و بةتايبةت ضتطةلي بيَ‌طيان وةك بةرد و شتي وا كة نيشاندةري خالَي كردنةوةي باري رةواني و سووك كردنةوةي خةم و رةواندني ثةذارةي دةروونة. طيَرَانةوةي كويَرةوةري‌يةكان و بةسةرهاتي رةنجكيَشي‌يةكان و هةروةها هةلَرَذاندني سكالآي دلَ بؤ كةسيَك يا تةنانةت بةرديَكي بيَ‌طيان، هيَماية بؤ ئةو مةبةستة وا دلَ و دةرووني ئينسان لة بةرديش ثتةوتر و خؤراطرترة. واتة ئةو بارة خةم و ثةذارةية كة دةرووني بةشةر هةلَيدةطريَ، تةنانةت بةرديش كة رةمزي خؤراطري و ثتةوبوونة، ئةقةلَشيَنيَ؛ كةضي ئادةمزاد ئةم هةموو بةدبةختي و ضارةرَةشي و كويَرةوةري و ئيَش و ئازارة لة دلَي ناسكي خؤيدا رادةطريَ و ئةم دلَة ناقةلَشيَ و ئةم هةمبانة خةمة ناتؤقيَ. جا ئةطةر ئةم بارة طرانة شالآوي بؤ بيَنيَ، باشتر ئةوةية سفرةي سكالآي هةلَرَيَذيَ و باري رةوانيي خؤي سووك كاتةوة و بةسةرهاتي خؤي بؤ كةسيَك يا تةنانةت بةرديَك بطيَرَيَتةوة كة ئةمةش ئامؤذطاري‌ييَكي بةنرخة لة ثيَشينانةوة بؤ ئيَمة و بةرةكاني داهاتوو.

16 ليَرةدا ئةبينين مريةميَ زةرد و سووريَ ريَي سةبووري ئةطريَتة بةر و لة خشتة دةرناضيَ و وزةي خؤي بةرنادا و دداني بة جةرطي خؤيدا ئةنيَ و دةنط ناكا.

17 مووسايي‌يةكان، واتة جوولةكةكان، هةر لة كؤنةوة لة ولآتي كوردةواريدا بلآوةيان كردووة. ئةمانة لة كوردستاني ئيَراندا، زؤرتر لة مةلَبةندي ئةردةلآن و بةتايبةت لة شاري سنةدا نيشتةجيَ بوونة و فرةتر بة كار و كاسبي و كرَين و فرؤشتن خةريك بووطن و لة روانطةي كوردةواري‌يةوة بة ئينسانطةليَ فرةزان و هيَنديَ جاريش فيَلَةزان، ناسراون. ديارة فرؤشياري «كوضك بمرة و بتؤقة» ئةبيَ بؤخؤيشي لةطةلَ سةبووري و سةبردا ئاشنا بووبيَ و ئةمةش ديسان كيناية و طؤشة ليَدانيَكة بؤ دةربرَيني تايبةتمةنديي سةبوور بووني ئةم نةتةوةية لة رؤذطاراني رابردوو و لة سةردةمي ئاوارة‌يي‌يان لة جيهاندا.

18 سةروسةوقات بردنةوة، يةكيَكة لة ريَورَةسمةكاني ميللةتةكاني رؤذةلآتي ناوةرَاست و بةتايبةت كوردةواري. جا كاتيَ طةورةي مالَ بضيَتة سةفةر يا هةر كةسيَك لة ريَي دوورةوة بة ميواني بضيَتة مالَي يةكيَكي‌تر، سةروسةوقاتيان بؤ ئةسيَنيَ و بؤيان بة دياري ئةبا. بؤيةش وتوويانة «سةروسةوقات» كة ئةم دياري‌ية بؤ هةر سةريَك، واتة بؤ هةموو ئةنداميَك لةو بنةمالَةية ئامادة ئةكريَ و بة سةوقات ئةبريَ و بة دياري ئةدريَ. جاران وا بوو كة هيضكةس بيَ سةوقات نةدةرؤيشت بؤ مالَي كةس. ئيتر وردة وردة واي ليَهات كة خةلَكي شارةكةش كاتيَ ئةضوونة ديداري يةكتري، دياري‌ييَكيان بؤ يةكتر ئةبرد. ئيَستاش ئةم دةستوورة هةر ثاريَزراوة و ئةوةتة يةكيَك بة يةكيَك ئةلَيَ: ضؤن بة دةس خالَي بضمة مالَي فلآنة كةس؟ واتة دياري‌ييَك ثيَويستة و هةر وا بة دةستي خالَي‌يةوة شوورةيي‌ية كةسيَ بضيَتة مالَي كةسيَكي‌تر. هةر ضؤني بيَ، ئةم رةسمة ئيَستا بة هؤي ضاوليَطةري‌يةوة، بةداخةوة لة ئةندازة بةدةر قورس بووة و طةليَ كؤسثي هةناسةطيري خستووةتة سةر ريَي ثيَوةندي‌يةكاني كؤمة‌لآيةتي‌يةوة و تةنطي بة زؤر ضيني كؤمةلَطاوة هةلَضنيوة.

19 ضوونة بةرةثير و بة ثيَشوازي كةسيَكةوة ضوون، يةكيَكة لة داب و دةستوورةكاني كؤني نةتةوةكاني رؤذةلآتي و بةتايبةت ولآتي كوردةواري. ئةم رةسمة بريَتي‌ية لة ضوونة بةرةوثيري ميوان يا بة طشتي كةسيَك كة لة ريَوة هاتبيَ.

20 سةرتاشين و ثةلكة برَينةوة لة فةرهةنطي كؤن و خؤمالَيي ولآتي كوردةواريدا، هةر وةك لة داب و دةستووي ضةن نةتةوةييَكي‌تريشا بينراوة، يةكيَك بووة لة شيَوةكاني سزاداني ئافرةتان بؤ ئةوة سووكايةتي‌يان ثيَ بكةن و تؤلَةيان ليَ بستيَنةوة. بؤ نموونة ئةطةر ذنيَك كاريَكي زؤر نارَةوا، وةك بيَشةرمي و بيَ‌ئابرَوويي و بيَ‌نامووسي‌ييَكي ليَ ئاشكرا بواية، يان خةيانةتيَكي ليَ وةدةر كةوتبا، يا هةر كلَفةت و خزمةتكار و كارةكةريَك كة دزي‌ييَك يان تاوانيَكي دزيَوي ليَ بينراباية، ئةوا سةريان ئةتاشي يا ثرض و ثةلكة‌يان ئةبرَي‌يةوة و طةليَ ثةت ثةتي‌يان بة سةردا دةهيَنا كة ببيَتة ثةندي رؤذطار بؤ هةمو ذنان و جاريَكي‌تر كةسيَكي ديكة كاريَكي وا نةكا.

21 ليَرةشدا هةر ديسان ثةنجة راكيَشراوة بؤ مةبةستي «بيَ‌بنةضةيي»، واتة ناديار بووني ريشة و رةطةزي قةرةضي‌يةكان و دؤمةكان. ئةم تايبةتمةندي‌ية لة رؤذطاراني كؤندا، بة كةموكوورَي‌ييَكي كةسايةتي زانراوة. خؤهةلَكيَشان و تةفاخور بة نةذاد و رةطةز، يةكيَك بووة لة باوةرَطةل و كردةوةطةلي كؤمةلآيةتي لة ناو نةتةوةكاني رؤذةلآتي و بةتايبةت طةلاني ئاري‌نةذادي ثيَش ئيسلامدا. ئةم باوةرَة، لة ئةدةبي ئيَراني و بةتايبةت لة شانامةي فيَردةوسيدا، وةهةروةها لة ئةدةبي فؤلكلؤريي كوردي و ويَذةي مةلَبةندي ئةردةلآنا، رةنطي داوةتةوة.

22 سةرةنجام، ثةيامي سةرةكيي ئةم ضيرؤكة ئةوةية كة هةرضةندة نةذاد و رةضةلَةك و بنةضة و ئةسلَ و نةسةب و تؤرةمةي ثاك و رةسةن و بنةمالَةي ناسراو، لة رؤذطاري كؤندا، وة رةنطة هةر ئيَستاش لةبةرضاوتر بووة و هةية، بةلآم ئاخري‌يةكةي هةر بيري ثاك و كردةوةي ضاك ئةيباتةوة و بايةخي راستيني كةسايةتيي مرؤَََُُظــ بةستراوة بة خاسي و راستي و دروستي‌يةكةي، ض لة باوةرَ و ض لة كردةوةدا. واتة بنةمالَةي ثاك و رةسةن و ناسراو كاتيَ بةنرخة، كة هاورَيَي دةرووني ثاك و كردةوةي ضاك و بيري رووناك بيَ.

23 لةم ضيرؤكةشدا، هةر وةك زؤربةي زؤري ضيرؤكةكاني‌تري كوردي، سةرةنجام هيَزي ضاكة سةردةكةويَ و هةر حةقدارة كة بة حةقي خؤي ئةطةييَ و بؤيةش ئةبينين كة دةورطيَرَي ئةسلَيي ضيرؤكةكةمان بةثيَي زانايي/خويَندةواري و تيَكؤشان و سةبر و بوردةباري‌يةوة، ذيانيَكي خؤش و بةختةوةر بة دةس ديَنيَ و شاد و شوكرانة‌بذيَر ئةبيَتةوة؛ بةلآم بةختةوةريي راستين، شاديي هةرماني رؤح و حةسانةوةي هةتايي‌ي رةوانة كة لة ناو كةوانةي تةنط و بةرتةسكي ئةم ذيانة ضةن رؤذةية دةس ناكةويَ و ضاوطةي ئاوي ذيان لةوثةرَي سنووري ذياني ئةم جيهانة‌داية و ئةشيَ ئةم خانووضكة قورَينةية بةجيَ بيَلَيَ و لة دنياي ثاشةرَؤذدا وةيبينيَتةوة ..

فةرهةنطيلة:

هةلَةسيَ: هةلَدةستيَ، هةلَئةسيَ/ هةلَسان.

كيَفطةل: كيَوةكان، كةذةكان، كاوان.

بةلايكا: بة‌ لاييَكدا.

ئةبرَطيَت: ئةبرَريَت، ئةبرَريَ، دةبرَدريَ.

ثةيا ناكةن: ثةيدا ناكةن/ ثةيا كردن.

بياوانيَ: بيابانيَ. سةحراييَ، دةشتيَ.

تواشا ئةكا: تماشا ئةكا، تةماشا دةكا، سةير ئةكا، ئةرَوانيَ.

قةلآضةييَك: قةلآيةكي بضووك.

ئةكرطيَتةو: ئةكريَتةوة، دةكريَتةوة/ كريانةوة.

داكيَشياطة: داكيَشراوة، دريَذ كراوة/ داكيَشيان.

ئازاي ئةنامي: ئةعزاي ئةنامي، ئةعزاي ئةندامي، بةشةكاني ئةندامي.

كرياطة: كراوة/ كريان.

خوةنةوار: خويَندةوار، خويَنةوار.

طرَؤذيَ: طورَؤذيَ، طشت رؤذيَ، هةموو رؤذيَك.

زينط ئةويَتةو: زيندوو ئةبيَتةوة/ زينطةو بوون.

ئةويض: ئةويش.

ضارةلابود: ناضار، بيَضارة / ضارة + لابود (لابد= عربي).

ئةسثاو حمام: ئةسبابي حةممام، ئةو شتانة وا بؤ ضوونة حةمام ثيَويَستن.

حةمام لةميش: حةمام كردن.

هةر لة بةريَكةو: يةك بة دواي يةكدا، ثةيتا ثةيتا، خؤش خؤش.

دةرتيَريَ: دةرديَنيَ، دةردةهيَنيَ/ دةرهاوردن.

ثانطزة: ثانزة، ثازدة.

بان: سةرباني خانووبةرة، بان بةرز.

ئةمة كويَنةس؟ : ئيَرة كوي‌َية؟

هام تيا: تيَيدام، تيَدام.

جيَطةيكم: جيَطاييَكم، جي‌َيةكم.

ثيةو: ثيَ‌يةوة، ثيَوة.

عاجز ئةويَت: دلَطران و خةمبار ئةبيَ.

لض: ليَوار، قةراخ.

قاويان ليَ بكةم: بانطيان كةم، بيانضرَم.

بةن ثيَم: ثيَم بدةن/ ثيَ دان.

كارؤ ضةس؟ : كارت ضية؟، ض كاريَكت هةية؟

هيضكة نية بة ديارمةو: هيضكةس نية بة لامةوة، كةسم لة كن نية.

ضاو ئةورَيَ لة دةسي: ضاو ئةبرَيَ لة دةستي، بة سرنجةوة ضاو لة دةستي دةكا.

شةربةت ئةطرنةو: شةربةت ساز دةكةن/ شةربةت طرتنةوة.

ئةمةيضة: ئةمةيض، ئةمةش.

دامنياطة: دامناوة/ دانيان.

داكة: تاكوو، هةتاكوو.

ثذمة ئةدات: ئةثذميَنيَ، دةثذميَ/ ثذمة دان.

تةمادارة: ضاوةرَوانة، ضاوةرَيَ‌ية.

ضةي ثيَ هاتطة؟ : ضيي ليَ هاتووة، ضي ليَ هاتووة؟

دانرياطة: دانراوة/ دانريان.

طولَي كردطة: طولَي كردووة، ثشكووتووة/ طولَ كردن.

خوا خراوؤ بؤ بكا: خودا بتطريَ، خودا غةززةبت ليَ طريَ.

دةسوور ئةدا: دةستوور ئةدا، فةرمان ئةدا، حوكميَ دةكا.

نووسيطتة: نووسيوتة/ نووسين.

بة ناو ضاومةو: بة نيَوضةوانمةوة، لة ضارةنووسمدا.

لة بةر دةسيا: لة بةر دةستيدا.

رؤذطاريَ تيَتة بةرةو: رؤذطاريَ ئةطا، رؤذطاريَ ديَتة ثيَش.

بيَريتةو: بيَنيتةوة، بهيَني‌يةوة/ هاوردنةوة.

بؤضة واتة كردطة؟ : بؤضي وات كردووة؟ لةبةرضي ئاوات كردووة؟

ناتاني: ناتواني/ تانين.

زينطي ئةكةن: زيندةطي دةكةن، دةذين/ زينطي كردن.

جاوط: جاو، كةرباس، جؤرة ثارضة و قوماشيَكة بؤ كةفن و دةفني مردوو ئةبيَ.

مووسايي: جوو، جوولةكة، يةهوودي، ثيَرَةوي شةريعةتي حةزرةتي مووساي كةليمولَلآ (دروودي خوداي لةسةر بيَ).

هةسم: هةمة، دارم/ داشتن.

ئةيةيتة: ئةدةيتة، ئةيدةي بة/ دان.

طويَضكة بة: طويَ بدة، طويَ بطرة/ طويَضكة دان.

طورج: خيَرا، زوو، توند و تؤلَ، دةسبةجيَ.

طورجةو بوو: جل و بةرط و ليباسي لةبةر كرد/ طورجةو بوون.

ئةويَتة دوو كوتةو: ئةبيَ بة دوو كةرتةوة يان دوو بةشةوة.

كوضكةكة شةق ئةوات: بةردةكة شةق دةبا، بةردةكة دةقةلَشيَ/ شةق بردن.

تيَريَتيةو: ئةيهيَنيَتةوة، دةيهيَنيَتةوة.

دةسؤ خوةش بيَ: دةستت خؤش بيَ.

كةنين و زةقين: ثيَكةنين و قاقا ليَدان.

ئةوان ئةخةفن: ئةوان ئةخةون، ئةوان دةنوون/ خةفتن.

ئةولاطينيان: ئةولاتريان، لاي ئةولايان.

خوةي دائةطريَت: خؤي ئةشاريَتةوة، خؤي لة ثةناييَكدا مات دةكات.

ئيسة: ئيَستا.

نازار دايك و باوك: نازداري دايك و باب، خؤشةويست لة لاي دايك و باب.

بةيةكةو هاتطين: ثيَكةوة هاتووينة/ بةيةكةو هاتن.

كةفتطينة: كةوتووينة/ كةفتن.

برَياطم:برَراوم، برَاوم، برَدراوم/ برَيان.

مةيتيَ: جةنازةييَك، مردووييَك، جةسةديَك.

ئازاي ئةنامي: ئةعزاي ئةندامي، هةموو ئةنداماني بةدةني، هةموو جةستةي.

هاورَةفيَق: هاورَيَ، هاودةم، هاورَاز.

شاوشوكر بوون: شاد و شوكرانة‌بذيَر بوونةوة، بة ديداري يةك شادمان بوونةوة و شوكري خودايان بةجيَ هيَنا.

بووطمةسة: بوومةتة، بووم بة.

ئةونة: ئةوةندة.

شاخة ئةكا: شريخةي ليَوة ديَ/ شاخة كردن.

كاورا: كابرا.

شةقةقنطي ئةكا: بة شةق ليَيدةدا/ شةقةقنط كردن.

روودامالَياط: روودامالَرَاو، رووهةلَمالَراو، بيَ‌حةيا، بيَ‌شةرم.

بيَ‌بنةضة: بيَ‌ئةسلَ و نةسةب، نانةجيب، نارَةسةن، ناجسن.

كةنيشكةخاسة: كضي باش، كضي ضاك، كيذي بة‌ئابرَوو و بةرَيَز و دلَثاك.

شيريني: جواني، دلَرَفيَني، قةشةنطي.

قةشةنطي: جواني، شيريني، حوسني جةمالَ.

شاوشوكر ئةونةو بةيةكةو: بة ديداري يةكتر شادمان ئةبنةوة.

دةسيَ طولَ: دةستةييَك طولَ، ضةثكيَ طولَ.

هةرطزاي هةرطز: هةرطيزاوهةرطيز، قةت قةت، هيض وةخت.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شش + 9 =