روستای کِس نَزان و چشمه آب مقدس آن (Kasnazan)
تحقيق از: دكتر سوران كردستاني
واقعه خواب نما شدن حاج محمد سعيديان كسنزاني
مقدمه
اين اولين بار نيست و شايد آخرين بار هم نباشد كه شخصی در نقطه‌ای از جهان خوابنما می شود و در خواب پارسايی، فرد صالحی يا امامزاده‌ای را به خواب می بيند و مورد شفاعت یا دعای خیر آن روح پاك قرار می گیرد. حتی مورد ما اولین باری هم نیست كه شخصی مؤمن، پیامبر اكرم (ص) را به خواب می بیند.اما واقعه روستای كس نزان از توابع سقز در استان كردستان ایران، حدیث دیگری است كه بسیار شنیدنی و دل انگیز و حیرت آور است
من هم مانند بسیاری از كسان، واقعه خواب نما شدن پیرمردی در روستای كسن نزان را شنیده بودم؛ لذا همواره در پی فرصتی می گشتم تا به این روستا سفر كنم و از نزدیك چند و چون این ماجرا را پیگیری نمایم و از همه مهمتر به زیارت آن چشمه مقدس شرفیاب گردم و از آن چشمه آب متبرك و مقدس كه گویا به راهنمایی حضرت فخر عالم (ص) از طریق خواب نما شدن حاج محمد كس نزانی حفر گردیده است، جرعه‌ای بنوشم و شفایاب شوم
قضا را روزی از روزها، یكی از نزدیكان این حقیر ـ (جناب مهندس بهروز طاهری سقزی) ـ این امكان را برایم فراهم ساخت كه به راهنمایی ایشان به این روستای كسنزان سفر كنم و درباره این واقعه مهم تحقیق نمایم. خوشبختانه جناب (آقای محمد حمیدی) ـ دایی جناب مهندس طاهری ـ در آن روستا اقامت دارند و بدینگونه خداوند مهربان بر من منت نهاد و توانستم به راهنمایی جناب مهندس طاهری و میهمانداری جناب حمیدی در روز دوشنبه 6 آبان سال 1381 شمسی در روستای كسنزان حضور یابم و در این زمینه به تحقیق بپردازم
كل ماجرا به طور خلاصه
خلاصه این واقعه از این قرار است كه در سال یكهزار و سیصد و هفتاد و هشت شمسی، و در تابستانی بسیار گرم و خشك و كم آب، پیرمردی از اهالی روستای كسنزان سقز دراستان كردستان ایران، موسوم به حاج شیخ محمد سعیدیان، پسر شیخ سعید، خوابی می بیند و در آن خواب گویا از سوی حضرت رسول اكرم (ص) به وی سفارش می شود كه محلی را در حول وحوش مسجد روستا حفر كند تا بدینوسیله به آب برسد و مردم از تنگنای كم آبی رهایی یابند. نامبرده به این توصیه عمل می كند و محل مورد نظر را حفر می كند و به آب می رسد و چشمه‌ای از زیر آن سنگها می جوشد و بدینسان آب روستای كسنزان فزونی می یابد. در نتیجه، مردم مؤمن كسنزان و دیگر روستاها و شهرهای دور و نزدیك، این واقعه را یك معجزه و عمل خارق العاده می دانند و معتقدند كه این چشمه از سوی پیامبر اكرم (ص) متبرك گشته و لذا مقدس و شفادهنده است
و اما، جناب آقای محمد حمیدی، کارمند اداره پست سقز و مقیم روستای کسنزان، در نامه‌آی به نگارنده این سطور جریان خوابنما شدن حاج محمد سعیدیان را اینچنین شرح می دهد
بةريَز و خؤشةويست دوكتؤر سؤران؛ سلآو و ريَزم هةية بؤ ئيَوةي خوشةويست و سةركةوتنت لة ريَي خزمةت بة نةتةوةي كورد لة خوداي ميري مةزن بة ئاوات ئةخوازم. باسةكةم بة كورتي نووسيوة.ئةوي راستي بيَ، تاكوو ئيَستا بؤ ناساندني ئةم رووداوة طرنطة هيض هةنطاويَك هةلَنةطيراوة. تةناتةت هيض كةس لة ضاثةمةنييةكانيشدا باسي ليَ نةكردووة و هةر سةرثؤشي بة‌سةردا كيَشراوة
بة ناوي ئةو خوداية كة كوردستانة رةنطينةكةي بؤ كردينة نيشتمان
كةسنةزان يةكيَ لة ئاواييةكاني ناوضةي سةرشيوة لة سي كيلؤمتريي رؤذاواي شاري سةقز ، سةر بة ثاريَزطاي كوردستاني ئيَران. كةسنةزان نزيكةي سةد و ثةنجا مالَة و ذمارةي دانيشتووانيشي ئةطاتة هةزار كةس. زستاني سالَي هةزار و سيَسةد و حةفتا و حةوتي هةتاوي بيَ‌بةفر و بة‌هاري سالَي هةزار و سيَسةد و حةفتا و هةشتي هةتاوي بيَ‌باران بوو. ئةمةش بوو بة هؤي وشكةسالَيييَكي وا كة زؤربةي ضؤم و كانياوةكاني ئةم بةشة لة كوردستان وشك بوون. جا حةوزي مزطةوتي ديَي كةسنةزانيش يةكيَ لةو شويَنانة بوو كة كةوتة بةر ثةلاماري ئةم وشكة‌سالَي‌ية و ئاوي ليَ برَا و وشك هةلَطةرَا. بةسالآضوواني ئاواييةكةمان وشكةسالَيييَكي وةهايان وة بير نةدةهات. ئةم بيَ‌ئاوي‌يةش بوو بة هؤي خةم و ثةذارة‌ييَكي زؤر بؤ خةلَكي كةسنةزان. هةتا شةويَكي هةيني لة ئاخروئؤخري مانطي ثووشثةرَي سالَي هةزار و سيَسةد و حةفتا و هةشتي هةتاويدا، كة ثيرة‌ثياويَكي نةخويَندةواري تةمةن نةود و هةشت سالان بة ناوي حاجي موحةممةدي سةعيديان خةويَك ئةبينيَ. لة خةوةكةيدا ئةضيَ بؤ مزطةوتي كةسنةزان . لةويَدا ئةبينيَ كة ضةند كةسيَك نويَذ بة جةماعةت ئةخويَنن و ثياويَكي نووراني بة جل و بةرطي عةرةبي‌يةوة ثيَشنويَذييان بو ئةكا. ئةميش نويَرةكةي لةطةل ئةوان ئةخويَنيَ. كاتيَ نويَذ تةواو ئةبيَ، يةكيَ لةو ثياوانة ئةناسيَتةوة بة ناوي شيَخ ئةسعةدي ئةسعةدي كة لة شيَخةكاني كةسنةزانة و ضل ثيَنج سالَيَكة كة فةوتي كردووة. حاجي موحةممةد لة خةوةكةيدا لة شيَخ ئةسعةد ئةثرسيَ: ئةو ثيَشنويَذة كيَ‌ية؟ ئةويش ئةلَيَ: ئةوة حةزرةتي موحةممةد ثيغةمبةري خوداية (سةلامي خوداي لةسةر بيَ). حاجي موحةممةديش ئةضيَتة خزمةتي و سةلام ئةدا و دةستي موبارةكي زيارةت ئةكا. ثيَغةمبةري نازداريش روو ئةكاتة حاجي موحةممةد و ئةفةرميَ: حاجي! خوداي طةورة ئةفةرميَ لة ذوور ئاوايي، رووبةرَووي داربي‌ية‌كان، ئاو لة ذيَر بةرديَكدا هةية. برَؤن هةلَيكؤلَن و بيهيَننة حةوزي مزطةوت با ثةكي نويَذي جومعة و جةماعةتتان نةكةويَ. ئةمة خةونةكة بوو. جا لة رؤذيَكي هةيني كاتي نويَذي جومعة، حاجي موحةممةد بة قورئاني ناو ميحرابةكةي مزطةوتي كةسنةزان سويَندي خوارد كة خةويَكي ئاواي ديوة و حةزرةتي خؤشةويست موذدةي ئاوي ثيَ داوة. دواي دوو رؤذ هةولَ دان بؤ دؤزينةوةي ئاوةكة و كةندني طةز و نيويَ خؤلَُ و بةردي وشك، بةردي زةرد دةركةوت و ئاويش هةلَقولآ و جاري بوو.خةلَكةكة حةمد و سةناي خوداي طةورة‌يان بةجيَ هيَنا و سةلام و سةلَواتيان بؤ رؤحي ثيَُغةمبةري خؤشةويست نارد و ئة‌مجار بة داخستني ضوار سةد طةز لوولة، ئاوةكةيان كيَشا بؤ ناو حةوزي مزطةوتةكة. ئيَستا نيوةييَكيش لة ضاوانةكة بةجيَ ماوة بؤ ئةو ميوانانة وا ئةضنة سةر ئةو ئاوة ثيرؤزة. جا ئةم رووداوة طرنطة بوو بة هؤي ئةوة كة لة رؤذاني هةيني‌دا جةماوةريَكي زؤر لة ثاريَزطةكاني كوردستان و كرماشان و ئازةربايجاني رؤذةلآتي و رؤذاوايي و هةروةها لة كوردستاني توركيا ديَنة كةسنةزان و ئةو ئاوة وةك متفةرَكيَك لةطةلَ خؤيان ئةبةنةوة بؤ شيفاي نةخؤشةكانيان. سوثاس بؤ خوداي ميهرةبان و خاوةن كةرةم و بةزةيي
موحةممةد حةميدي
رؤذي دةيةمي مانطي رةزبةري سالَي هةزار و سيَسةد و هةشتا و ضواري هةتاوي
كةسنةزان ـ سةقزـ ثاريزطةي كوردستان
ترجمه نامه آقای محمد حمیدی به فارسی
دوست عزیز و محترم دکتر سوران
با سلام به شما و آرزوی توفیق در خدمتگزاری به فرهنگ کردان در کردستان ایران، مطلب خویش را مختصر نوشته‌ام .. اما آنچه در این مورد باید گفت آن است که تاکنون درباره این رویداد اطلاع رسانی شایسته‌ای صورت نگرفته و در این زمینه هیچ قدمی برداشته نشده است. حتی مطبوعات نیز در این موضوع مهم سکوت کرده‌اند و خبر را مکتوم نگاه داشته اند
به نام آن خدایی که کردستان رنگین و زیبا را سرزمین ما مقرر فرمود
کسنزان یکی از روستاهای بخش سرشیو است واقع در سی کیلومتری غرب شهر سقز در استان کردستان ایران. این روستا متشکل است از یکصد و پنجاه خانوار و هزار نفر سکنه. زمستان سال1377 شمسی کم‌برف و بهار سال 1389 شمسی بی‌باران بود.در نتیجه این اوضاع بد جوی اغلب رودخانه‌ها و چشمه‌سارهای این بخش از کردستان خشک شد و لذا خشک سالی رخ نمود. حوض مسجد روستای کسنزان نیز از این خشک سالی متاثر گشت و آب جاری آن خشکید. خلاصه وضعی پیش آمد که حتی پیران این آبادی چنین خشک سالی وسیعی را به یاد نداشتند. این وضع، اهالی روستای کسنزان را نگران و پریشان ساخت. تا اینکه آخرین شب جمعه تیر ماه 78 شمسی پیرمردی بیسواد و 98 ساله از اهالی روستا به نام حاج محمد سعیدیان خوابی می بیند و در خواب خود به مسجد روستای کسنزان وارد می شود. می بیند که چند نفری مشغول ادای فریضه نمازند و مردی نورانی با لباس عربی پیشنماز آنهاست.حاجی همراه آنها نماز می گزارد. پس از نماز یکی از نمازگزاران را می شناسد. او مرحوم شیخ اسعد اسعدی از شیوخ کسنزانی بوده که قریب به 45 سال پیش از آن وفات یافته است. حاجی محمد در خواب خویش از شیخ اسعد می پرسد: آن شخص پیشنماز کیست؟ شیخ اسعد در پاسخ می گوید: ایشان حضرت محمد رسول‌الله است.حاجی محمد پیش می رود و سلام عرض می کند و دست مبارک پیامبر گرامی (ص) را زیارت می نماید. پیامبر اکرم (ص) خطاب به حاجی محمد می فرماید: حاجی! در بخش علیای آبادی و در مقابل درختان بید، آب در زیر سنگی در جریان است. آنجا را حفر کنید و به آب برسید و آن آب را به حوض مسجد این روستا برسانید تا به علت بی‌آبی نمازهای جماعتتان تعطیل نشود.در اینجا خواب حاجی محمد به پایان رسید. پس از این خوابنما شدن، حاجی محمد در یکی از روزهای جمعه به قرآن موجود در محراب مسجد کسنزان سوگند یاد نمود که چنین خوابی با این تفصیل دیده است و حضرت رسول اکرم (ص) مژده جاری شدن آب به اهالی این روستا اعطا فرموده است. اهالی روستا پس از شنیدن این خبر مسرت‌بخش دو روز تمام به حفر زمین مشغول بودند تا اینکه سرانجام بعد از کند و کاوی بسیار به سنگ زرد رسیدند و با حفر آن سنگ به آب دست یافتند. مردم شکرگزاری کردند و درود و سلام و صلوات بر روح پاک و مقدس پیامبر اکرم ص) فرستادند و برای منتفع شدن از آب آن چشمه مقدس به لوله گذاری اقدام نمودند و آب چشمه را به حوض مسجد روستا منتقل ساختند. اکنون علاوه بر تأمین شدن آب مسجد، نیمی از آب چشمه نیز برای استفاده در دسترس زائرین قرار دارد
این واقعه مهم باعث شده است که روزهای جمعه هزاران نفر از اقصی نقاط، از جمله شهرها و روستاهای کردستان و نیز استانهای کرمانشاه و آذربایجان شرقی و غربی و همچنین از کردستان ترکیه به روستای کسنزان بشتابند و آب چشمه مقدس را برای علاج و شفای بیمارانشان به ارمغان ببرند
سوابق وقایع مشابه در كردستان و نتیجه گیری
از قدیم الایام در مناطق مختلف كردستان و سرزمینهای كردنشین همواره سوابقی از یك چنین رویدادهایی در لابلا و زوایای تاریخ شفاهی مردم كرد، بر جا مانده و حاكی از آن است كه بارها نظایر واقعه روستای كسنزان سقز در كردستان به وقوع پیوسته است. نیز در ادبیات فولكلوری كردی نیز آثاری از این گونه اعتقادات و باورها به جشم می خورد. مثلا در محلی از كوه پنجه علی در حوالی بیحار، مردم معتقدند كه جای پنجه حضرت علی بن ابیطالب (كرم الله وجهه) بر سنگی برجای مانده و به همین مناسبت آن محل را پنجه علی) نامیده‌اند. نیز در جای دیگری مردم معتقدند كه شخصی موسوم به بابا گرگر وجود داشته است و چشمه آب مجاور آن محل به همین نام اشتهار یافته و مردم معتقدند كه آب آن چشمه نظركرده آن شخص می باشد و شفادهنده است. همچنین در بسیاری از جاهای كردستان چشمه‌های آبی وجود دارد كه مردم معتقدند نظركرده شخص پارسا و صالحی می باشد و ازینرو آب آن چشمه‌ها درباور اهالی آن نواحی شفابخش است. مانند جشمه آب موسوم به (بایزپه‌رنه) در حوالی سنندج یا چشمه آب موسوم به تشار در اورامان و یا دیگر موارد مشابه در این زمینه
بنابراین اعتقاد به تاثیر نیروی ارواح پاك پیامبران و صلحا و پرهیزكاران و سادات و مشایخ در مظاهر طبیعت از قبیل كوه و آب و چشمه و درخت و نظایر آن، از دیرباز در فرهنگ و باورهای ملت كرد وجود داشته است
همین گونه باورها در دیگر سرزمینهای اسلامی و غیر اسلامی نیز هماره وجود داشته است. در فرهنگ سرزمنیهای اسلامی این موضوع ریشه در تاریخی بسیار كهن دارد. بارزترین و مشهورترین مورد آن چشمه آب زمزم است در شهر مكه مكرمه كه در میان اقوام مسلمان، داستان آن مشهور خاص و عام است
به روزگار ما اینگونه باورها در میان مردم كرد و غیر كرد همچنان پا برجا است و چه بسا درهمین یكی دو دهه اخیر موارد متعددی در این زمینه روی داده است كه مردم ظهور این وقایع را از كشف و كرامات اولیا یا صلحا و یا از ناحیه الهامات و امدادهای غیبی الهی می دانند و سخت بدان معتقد و پایبندند. حتی گاهی برخی از افراد سودجو و شیاد از همین موضوع سوء استفاده كرده‌اند و مردم را درراستای منافع خود فریب داده‌اند. به هرحال، به صرف برخورد با موارد سوء استفاده، نبایستی همه موارد را رد و تكذیب نمود. نیز به صرف چند مورد صادق در این زمینه، شایسته نیست همه موارد مشابه را یكسره تصدیق نمود. البته بهترین راه قضاوت در این موارد، همانا بررسی و تحقیق است و از همه مهمتر، توفیقات و تاییدات الهی می باشد كه اگر موارد كذبی در این زمینه بروز نماید، به مشیت الهی دیری نمی پاید كه كاذب و كاذبین مطرود و رسوا خواهند گشت
و اما در مورد واقعه روستای كسنزان پیش از هر چیز توضیح نكاتی چند ضروری است: یكی آنكه، راوی حادثه یعنی شخصی كه خوابنما گشته است، فردی است مؤمن، به حج سفركرده، مسن كه به بیان كذب اشتهار نداشته است.
دو دیگر آنكه، خواب دیدن منجر به یافتن چشمه آب گردیده است.
سه دیگر آنكه، برای رد و تكذیب این حادثه هیچگونه دلیل عقلی و سند قابل اثباتی وجود ندارد؛ چرا كه تكذیب عالم ماوراءالطبیعه و جهان معنویت، به منزله تكذیب تمام ادیان و باورهای دینی می باشد و لذا اینگونه تكذیبهای كلی برای فردی مؤمن و دیندار و معتقد به مبانی اسلامی، به هیچ وجه قابل قبول نیست؛ مگر آنكه مورد به مورد و بر اساس دلایل و شواهد انكارناپذیر مورد تكذیب قرار گیرد. در ضمن برای فردی مؤمن و معتقد به خداوند یكتا و قادر و متعال، ظهور و بروز یك چنین مواردی بر اساس الهام و امداد غیبی كاملا ممكن و معقول می نماید و فرد معتقد همه این موارد و حتی مهمتر و بسیار بزرگتر از اینها را هم در حیطه علم و قدرت الهی می داند
عکسهای مربوط به روستای کسنزان و چشمه آب مقدس آن
